Vlaamse Codex Dierenwelzijn slaat veel vliegen in één klap

Dierenwelzijn werd in 2014 overgeheveld naar Vlaanderen en sindsdien wordt het uitgebouwd tot een volwaardige bevoegdheid met een krachtig beleid. Er zijn intussen veel stappen vooruit gezet – denk bijvoorbeeld aan het verbod op onverdoofd slachten, dwangvoederen, blokstaarten, pelsdierkweek, de introductie van veel strengere straffen, de verdubbeling van het aantal inspecteurs, de verachtvoudiging van het budget, financiële steun voor asielen en ga zo maar door. Er is echter nog geen samenhangend en sluitend wettelijk kader dat dieren waardeert en beschermt naar de normen van vandaag. De bijna 40 jaar oude Dierenwelzijnswet (°1986) is doorheen de jaren zo vaak aangepast dat de regelgeving warrig en inefficiënt dreigt te worden.

Bestaande en nieuwe regelgeving

Dierenminister Ben Weyts komt nu met een Vlaamse Codex Dierenwelzijn die bestaande regelgeving samenbrengt en veel nieuwe regelgeving toevoegt om dieren beter te beschermen. De Codex komt in de plaats van de verouderde Dierenwelzijnswet en positioneert Vlaanderen als voortrekker op het gebied van Dierenwelzijn. De basisvisie van de Codex is heel duidelijk. Voor het eerst worden dieren officieel erkend als levende wezens met gevoel, specifieke behoeften en intrinsieke waarde. Daaruit volgt dat zij goed beschermd moeten worden. De Vlaamse Codex breidt die bescherming fors uit. Weyts verankert ook het standstill-beginsel: het bestaande beschermingsniveau van dieren mag alleen verbeteren, niet verminderen.

De Codex bevat dan ook een resem nieuwe maatregelen om te zorgen voor meer en beter dierenwelzijn. Nalatigheid met dierenleed tot gevolg zal strafaar zijn. Er zijn ook geen uitzonderingen meer voor volksgebruiken of artistieke uitingen. Van bepaalde achterhaalde praktijken wordt afscheid genomen.

Voor landbouwdieren

Zo zal Vlaanderen bijvoorbeeld de huidige kippenkooien inruilen voor volièresystemen met vrije loop. Tegen 2036 mogen er geen bestaande kippenkooien meer zijn. Verder zullen particulieren schapen, geiten of varkens niet meer thuis mogen slachten, dat geldt dus niet voor landbouwbedrijven. In slachthuizen wordt cameratoezicht dan weer verplicht.

Ook komt een einde aan dierenmarkten. “We staan ook niet achter veemarkten. De reden is het transport van dieren en we willen ook zo impulsaankopen vermijden.” Weidedieren moeten permanent gebruik kunnen maken van beschutting en de Vlaamse Regering zal (zodra een alternatief haalbaar is) ook het doden van eendagshaantjes beëindigen. “We hebben veel middelen gestoken in onderzoek naar het weten van het geslacht wanneer het dier nog in het ei zit. Wanneer dit praktijkrijp is, kunnen we de praktijk van het doden van eendagshaantjes wel stoppen. Er bestaat nu dus een decretale kapstok voor.”

Ook naar het maken van foie gras komen er beperkingen. Ganzenlevers mogen niet meer kunstmatig vetgemest worden met invasieve methoden.

Ten slotte zullen ook zelfstandige dierenartsen ingezet kunnen worden voor controles in de landbouw.

En andere (exotische) dieren

Wat ook verboden is, is de gerichte kweek van dieren specifiek voor gevechten, zoals honden en hanen. Er komt ook een verbod op dolfinaria, met tijdelijke uitzonderings- en extra dierenwelzijnsmaatregelen. “Het houden van walvisachtigen wordt bijvoorbeeld verboden”, klinkt het.

Ook naar asielen verandert er wat. Zo heeft elke gemeente een verplichting om samen te werken met een asiel. Aan de erkenning van een asiel zal de mogelijkheid bestaan om voorwaarden te verbinden.

Voor verenigingen die zicht toeleggen op fokkerij en opvangcentra voor uitheemse wilde dieren in nood schrijft de codes een erkenningsplicht voor. Voor die laatste bestaat er nu de mogelijkheid te ondersteunen. “De kweek van honden en katten zal zodus verder kunnen worden gereguleerd”, klinkt het.

Algemeen respect voor dieren

Alle dieren verdienen met andere woorden een goed leven, geeft Weyts aan. Daarom staan in de codes wel wat algemeenheden voor alle dieren. Dieren mogen bijvoorbeeld niet constant vastgemaakt of opgesloten worden. “Het houden van een landbouwhuisdier in een stal wordt niet beschouwd als een vorm van opsluiten, net als het houden van een huisdier zoals een hond in een appartement”, klinkt het. Men mag ook geen dieren houden die je zelf in het wild hebt gevangen. Daarnaast is er het verbod om zonder toelating dieren over te dragen aan minderjarigen.

Seksuele handelingen met dieren zijn bovendien verboden, naast het verbod van dieren niet te verven of kunstmatig te kleuren of ze stoffen toe te dien die negatief zijn voor de gezondheid.

Betere handhaving

Er komen ook extra instrumenten voor handhaving, zoals de optie om dierenbeulen alternatieve straffen te geven. Rechtbanken kunnen meer veiligheidsmaatregelen opleggen. Er bestaat ook de mogelijkheid om voorwaarden te verbinden aan de teruggave van dieren. Er komt ook een strengere aanpak van wanpraktijken tijdens internationale dierentransporten. In alle lokale politiezones moet er een verantwoordelijke dierenwelzijn zijn.

Een mijlpaal

“Dit is een mijlpaal voor het dierenbeleid”, zegt Weyts. “We hebben het wetboek letterlijk helemaal herschreven. Zo gaan we heel wat vermijdbaar dierenleed ook effectief kunnen vermijden. Waar nodig zullen er wel overgangstermijnen en -maatregelen komen, om alles vlot te doen verlopen. Dierenwelzijn is heel breed, maar met de codes slaan we veel vliegen in één klap. Deze nieuwe Vlaamse Codex bewijst hoezeer we als samenleving op korte tijd geëvolueerd zijn, hoeveel meer belang we hechten aan dierenwelzijn en hoe ambitieus Vlaanderen is om op dit gebied ook internationaal een voortrekkersrol op te nemen.”

Michel Vandenbosch, voorzitter van Gaia is ook over het algemeen tevreden. “Er zijn onmiskenbare stappen vooruit gezet als het om kippenkooien gaat, de beschuttingen in de wei en de thuisslachtingen, zeker voor grote dieren. Ik ben ook blij dat er een einde komt aan folklorische wanpraktijken waar dieren gedood worden. Er zijn nog wel hiaten in de Codex, onder andere wat betreft chirurgische biggencastratie. Maar Rome en Parijs zijn ook niet op één dag gebouwd, we gaan in de goede richting.”

Marlies Vleugels