Koolstoflandbouw heeft toekomst
Landbouwers behoren tot de belangrijkste slachtoffers van de klimaatverandering. Weerspatronen en klimaatverandering hebben een grote impact op hun bedrijfsvoering. Tegelijkertijd zijn landbouwers ook mee verantwoordelijk voor de uitstoot van broeikasgassen. Koolstoflandbouw biedt een oplossing.
De landbouwsector kan CO2 uit de lucht halen en stockeren in de bodem en vormt daarmee een belangrijke oplossing bij de klimaatuitdaging.
Volgens Vlaams landbouwminister Jo Brouns (cd&v) is het opvangen en opslaan van koolstof een vorm van publieke dienstverlening die onze landbouwers leveren aan de maatschappij. Hiervoor kunnen landbouwers hun gemaakte kosten of gederfde inkomsten niet altijd doorrekenen in hun prijs. Daarom moet er volgens minister Brouns naar alternatieve vergoedingswijzen worden gekeken.
Robuust verdienmodel
Volksvertegenwoordiger Arnout Coel (N-VA) zwaaide in de commissie Landbouw in het Vlaams Parlement van 9 november met een stageverslag van een bio-ingenieur in opleiding van de UGent. Hij ziet een aantal relevante passages over de toekomst van de koolstoflandbouw in Vlaanderen en de mogelijke moeilijkheden die opduiken om er een robuust verdienmodel voor onze landbouwers van te maken.
Boeren moeten volgens het stageverslag beloond en gestimuleerd worden om aan koolstoflandbouw te doen. De vraag is hoe je bij de vergoeding van die ecosysteemdiensten moet kiezen voor een resultaatgerichte of een inspanningsgerichte aanpak. In het eerste geval moeten de emissiereducties daadwerkelijk gestaafd kunnen worden en in het tweede geval moeten de geleverde inspanningen beloond worden. Beide methodes hebben voor- en nadelen. De auteur suggereert dat een ideaal scenario het best ergens in het midden landt.
Koolstofmarkt
Tot op heden is er een prille koolstofmarkt in opgang. Denk aan initiatieven zoals het platform Claire. Dat is een vrijwillige markt waar certificaten verkocht worden aan bedrijven en organisaties die zich geroepen voelen om een deel van hun emissie te compenseren. De verwachting is dat dit in de toekomst stringenter zal worden en dat er meer dwang zal komen voor verschillende sectoren om te compenseren. Dan zal de landbouw een aantrekkelijke partner worden om die diensten aan te leveren.
In het kader van de commissie Vlaams Energie- en Klimaatplan bekeek Coel de systeemanalyse die het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) verricht rond koolstofmarkten en de suggestie tot een regulerend kader. Vrijwillige privé-initiatieven vindt hij best, maar het lijkt hem nuttig dat de overheid wat krijtlijnen uitzet, zodat er een duidelijk speelveld is, een permanentiecriterium, zodat dubbeltellingen en koolstoflekkage worden vermeden. In het najaar zou het ILVO nog verdere concrete aanbevelingen voor de Vlaamse context formuleren.
Vergoedingsschema’s
Als we aan minister Brouns vragen hoe hij staat tegenover de vergoedingsschema’s, dan meent hij dat het in eerste instantie de initiatiefnemers van dergelijke vergoedingssystemen toekomt om een keuze te maken tussen het inspanningsgericht, resultaatgericht of hybride model. Die keuze heeft volgens de minister impact op de manier van monitoring, rapportering en verificatie en op de hiermee gepaard gaande kosten van het systeem. Er moet ook uitgemaakt worden wie de kosten en risico’s moet dragen, de nauwkeurigheid, de administratieve last voor de landbouwer en de kosten voor de wetenschappelijke onderbouwing ervan.
Roadmap
Minister Brouns verwacht dat in februari 2023 de roadmap die het ILVO in samenwerking met zijn departement in het kader van het project LIFE CarbonCounts opmaakt, zal opgeleverd worden. De doelstelling van die roadmap is het definiëren van gemeenschappelijke doelstellingen voor carbon farming, gedragen door een brede groep stakeholders, en het in beeld brengen van obstakels en actiepunten voor de opschaling van carbon farming in Vlaanderen.
In de komende maanden wordt de roadmap verder uitgewerkt via een enquête en workshop, in samenwerking met een dertigtal organisaties die actief zijn rond carbon farming . Het gaat om onderzoeksinstellingen, beleidsmakers, privé-actoren, middenveld-, landbouw- en sectorale organisaties.
De klemtonen zullen liggen op het beheer van koolstoflandbouwsystemen, op de structurerende principes die gevolgd worden, op de organisatie van de betalingen en op afspraken omtrent communicatie en claiming van de carbon farming-resultaten door kopers.
Voor de ontwikkeling van een mechanisme voor een Vlaamse koolstofmarkt neemt de overheid vandaag al initiatieven. Minister Jo Brouns: “Dit jaar konden landbouwers al experimenteren met de pre-ecoregeling koolstofopslag in de bodem. Vanaf volgend jaar wordt dat een volwaardige en nog veel ruimere ecoregeling die landbouwers stimuleert om op het bedrijf nog meer in te zetten op koolstofopslag in de bodem.”
