Na het eerder hobbelig parcours dat Joke Schauvliege (CD&V) in de vorige legislatuur aflegde, kreeg opvolger en partijgenoot Koen Van den Heuvel onvoldoende de tijd om een persoonlijke stempel op dat Vlaams landbouwbeleid te drukken. Niettemin smeekt de hele sector om een krachtdadig, innoverend, ondersteunend en flankerend beleid. En die vraag is terecht. Maar wat zijn dan wel die grote prioriteiten? We luisterden naar experten.
Joris Relaes (ILVO)
De landbouwers zelf centraal stellen, de stal van de toekomst én grond, grond, grond: dat zijn de drie topprioriteiten die Joris Relaes, administrateur-generaal van het ILVO naar voren schuift. “Er wordt veel over de landbouw gepraat, maar te weinig met individuele landbouwers. Nochtans staan zij open voor innovaties en veranderingen, en doen ze veel moeite om te weten waar de toekomst van hun stiel ligt. Wanneer de richting duidelijk is, zijn landbouwers in staat om snel te schakelen. Dat ondervinden wij dagdagelijks in onze onderzoeksprojecten. Om de uitdagingen in de landbouw en onze voedselproductie aan te pakken zou het goed zijn dat de Vlaamse regering de landbouwers zelf intensief bij het beleid betrekt. Een gedragen beleid verricht immers wonderen”, stelt Joris Relaes.
Een tweede prioriteit is de ‘stal van de toekomst’. “Midden talrijke discussies over klimaat, energie, biodiversiteit, ammoniak, geur, stof, dierenwelzijn... zitten land- en tuinbouwers vandaag met de handen in het haar over hun investeringen. Welke staltypes zullen nog voldoen aan de noden van de toekomst? Hoe kunnen de eisen rond milieu, klimaat, dierenwelzijn en arbeidsveiligheid worden verzoend met een rendabele bedrijfsvoering? En hoe zit het dan met de ruimtelijke inpassing van die stallen? De nieuwe Vlaamse regering moet dringend - over de diverse beleidsdomeinen heen - met de sector en de constructeurs een debat aangaan over de ‘stal van de toekomst’. Zodat landbouwers rechtszekerheid hebben, want dat is een belangrijke voorwaarde voor innovatie.”
Joris Relaes zet ‘bodem’ bovenaan de prioriteitenlijst. “Ik voer hierover al jaren een kruistocht. Het gaat om drie aspecten: 1/ zorgen dat er voldoende landbouwgrond beschikbaar blijft voor landbouw en dat de toegang tot grond gevrijwaard blijft, 2/ zorgen dat landbouwgrond weer betaalbaar wordt voor landbouwers, bijvoorbeeld door gericht te sleutelen aan de pachtwetgeving en 3/ iedereen in de agro-voedingsketen te verplichten om aandacht te hebben voor de kwaliteit van de bodem”, besluit Joris Relaes.
Sonja De Becker (Boerenbond)
Boerenbond verwacht van de nieuwe landbouwminister een beleid dat de boer meer ruimte en zekerheid geeft. “Er komen heel wat uitdagingen af op de volledige maatschappij en op de landbouw in het bijzonder”, stelt voorzitter Sonja De Becker.“Er moeten kansen worden gezocht, zodat de uitdagingen geen bedreigingen worden. Een GLB dat inzet op risicobeheer, ondersteuningen geeft bij investeringen in de toekomst, mee een leefbaar inkomen garandeert voor de actieve boer moeten het voor de land- en tuinbouwers haalbaar en betaalbaar maken om in te spelen op de diverse maatschappelijke uitdagingen.”
Ten tweede verwacht Boerenbond dat de nieuwe landbouwminister het ondernemerschap versterkt, zodat land- en tuinbouwers hun boterham verdienen met de producten die ze voor de markt kweken. “De boer is prijsnemer en wordt onvoldoende vergoed voor de risico’s die hij neemt, de investeringen die hij doet en de inspanningen die hij levert, bijvoorbeeld op het vlak van eco-systeemdiensten. De nieuwe minister moet dus werk maken van een slimme marktbescherming, marktcorrectie en marktversterkende maatregelen. Ook zoeken naar nieuwe verdienmodellen, waarbij boeren een inkomen kunnen genereren voor het leveren van eco-systeemdiensten, behoort tot de uitdagingen. Enkel als de boer een correcte prijs krijgt voor zijn producten of diensten die hij levert, kan een vruchtbare bodem worden gelegd voor een verdere verduurzaming van de sector.”
Tenslotte wil Boerenbond de diversiteit in de sector gebruiken om de verschillende uitdagingen aan te gaan. “Eén landbouwmodel is niet zaligmakend: de ene zal eenheidsproducten leveren voor de markt, de andere zoekt niches op. De ene zal gebruik maken van innovatie om de milieu-impact te verminderen, de andere zal zijn activiteiten verbreden om een inkomen te verwerven.”
Hendrik Vandamme (ABS)
Ook Hendrik Vandamme, voorzitter van het ABS, somt een aantal prioriteiten op. “De Vlaamse land- en tuinbouwers moeten vanuit het beleid meer worden gewaardeerd als voedselproducent, als beheerder van het platteland én als partner in de brede agro-voedingsketen. Daarvoor heb je een kader nodig dat het ondernemerschap stimuleert en mogelijk maakt dat iedereen, als groot of klein bedrijf, op inkomensvlak aan zijn trekken komt. Dat moet niet bemoeilijkt worden door al te strenge en te strike regels die neigen naar ‘ gold plating’ op Europees niveau (vergunningenbeleid, mestdecreet...). Iedere kostenverhogende factor verzwakt de landbouwer in zijn streven naar een volwaardig inkomen voor hem/haar en het gezin.”
De inspanningen van de landbouwsector in het klimaatdebat moeten worden gewaardeerd, vindt Hendrik Vandamme. “Ondersteun beleidsmatig de omslag naar een nog klimaatvriendelijker land- en tuinbouw en waardeer correct de reeds geleverde inspanningen op het vlak van broeikasgasuitstoot ten opzichte van het referentiejaar 2005. Objectiveer het debat over de rol van de veehouderij en baseer beleid op wetenschappelijke data en houdt u afzijdig van politieke beslissingen (onder andere afbouw veestapel) op basis van gevoel of emotie. Speel hierop in door in Vlaanderen een GLB op maat van onze landbouw te implementeren, rekening houdend met de specifieke omstandigheden van het dichtbevolkte en bebouwde Vlaanderen, waar bewoning, industrie en transport ook een zeer grote impact hebben op de omgeving.”
“De pachtwet kan verfijnd worden, maar steeds in onderling overleg tussen pachters en verpachters. Daarbij blijft de vrijheid van teeltkeuze en –wijze voor het ABS essentieel, net als de bescherming van de pachter om investeringen op voldoende lange termijn te kunnen afschrijven. We zien mogelijkheden op fiscaal vlak om het verpachten voor lange periodes aantrekkelijker te maken, met zekerheden voor de pachter en verpachter. Een grondenbank kan opgericht worden en moet helpen om jonge landbouwers te beschermen en het hen mogelijk te maken om vlotter een eigen areaal op te bouwen.”
