Startpagina Economie

Brexit kan de landbouw hard raken

De Brexit zal de Belgische landbouw schade berokkenen, zo blijkt uit een studie van het Vlaamse ministerie van landbouw. Op korte termijn neemt de Britse koopkracht door de devaluatie van het pond af. Voor de langere termijn hangt de schade af van het soort afspraken dat de Britten met de EU gaan maken.

Leestijd : 4 min

Op 23 juni verrasten de Britten de wereld door tijdens het Brexit-referendum met een meerderheid van 52% voor de uittreding uit de EU te kiezen. Zowat een jaar later werd de EU officieel in kennis gesteld van het Britse voornemen en op 22 juni 2017 zijn de onderhandelingen tussen de beide blokken gestart. Op 29 maart 2019 moet de Brexit een feit zijn. Voor de Belgische landbouw kan de Brexit zeer vervelende gevolgen hebben, van een zwakker pond tot torenhoge importtarieven.

3,5 miljard

Voor België staat een export van 3,5 miljard euro op het spel, aldus het Vlaamse ministerie van landbouw in een studie. Dit bedrag is inclusief de agro-industriële producten bestrijdingsmiddelen en meststoffen en afgeleide producten. Daarmee is België in euro’s goed voor 7,7% van de totale Britse import van agrarische producten uit de EU. Andersom zijn de Britten goed voor 4% van de Belgische agrarische importen.

Voor België is het Verenigd Koninkrijk de belangrijkste afzetmarkt na Duitsland, Frankrijk en Nederland. Het is bovendien een lucratieve markt omdat de grote supermarkten er de nadruk leggen op toegevoegde waarde. Door de intensieve aanwezigheid en sterke prestaties van Belgische exporteurs op de Britse markt, zijn de gevolgen van de Brexit relatief groter dan voor de meeste andere EU-landen.

Van alle Belgische agrarische producten die uitgevoerd worden naar het Verenigd Koninkrijk, heeft 37% van de exportwaarde betrekking op akkerbouwproducten, 20% op tuinbouwproducten en 17% op dierlijke producten. Het overgrote deel van de exportwaarde, zo’n 80%, wordt gerealiseerd met verwerkte producten. Binnen de land- en tuinbouw valt op dat de aardappelsector, (diepvries)-groentesector, de zuivel en de vleessector een relatief groot aandeel hebben in de export.

De aardappelexport bestaat voor het grootste deel uit fritesproducten. Slechts een beperkt deel gaat als consumptieaardappel de grens over.

De belangrijkste uitgevoerde versproducten zijn varkensvlees, kippenvlees, aardbeien en peren. Van de aardbeien die in België worden geteeld, wordt zelfs een kwart naar het Verenigd Koninkrijk uitgevoerd. In de categorie vers vlees zijn het vers en bevroren kippenvlees en varkensvlees de grootste producten. Zowel voor Belgisch kippenvlees als varkensvlees groeide de Britse markt de afgelopen jaren uit tot de derde grootste afzetmarkt.

Op het gebied van rundvlees is de Belgische export naar het Verenigd Koninkrijk onbeduidend te noemen. Het zijn binnen de EU vooral de Ieren die erin slagen veel rundvlees aan de Britten te verkopen. Hier schuilt echter volgens het ministerie wel een risico. Na de Brexit kan mogelijk een deel van het Ierse rundvlees geheroriënteerd worden naar het Europese vasteland.

Gevolgen

De Brexit zal zowel op de korte als lange termijn effecten hebben, aldus het ministerie van landbouw. Voor de korte termijn speelt vooral de wisselkoers. Op het moment van het Brexit-referendum was een pond nog 1,30 euro waard. De koers kelderde direct naar 1,17 euro en ligt inmiddels dichter bij 1,13 euro. Dat betekent dat de Britse koopkracht sterk is afgenomen. Het betekent ook dat de Britse landbouw zelf goedkoper kan leveren aan afnemers binnen het Eurogebied, al lijkt de exportcapaciteit van de Britten beperkt. Het land kan maar voor 61% van haar voedsel zelf voorzien.

Voor de langere termijn is de situatie volgens het rapport veel minder helder. Het probleem is dat er geen precedent is en de Britten en EU nog moeten komen tot afspraken. In het beste scenario kiezen de Britten en EU voor een relatie waarbij de Britten lid blijven van de interne markt, op een wijze zoals ook de Zwitsers en Noren dat zijn. De vraag is of de Brexit-voorstanders hiermee akkoord gaan, omdat het Verenigd Koninkrijk dan ook gebonden blijft aan veel EU-wetgeving.

In het slechtste scenario wordt geen overeenkomst gesloten, en dan valt de handel terug op decennia oude afspraken die zijn gemaakt in het kader van de Wereldhandelsorganisatie WTO. Een nachtmerriescenario want de importheffingen die binnen dit kader gelden zijn nog best hoog. Voor landbouwproducten wordt een gemiddeld tarief gehanteerd van 14,5%. Voor sommige zuivelproducten ligt het percentage op 40%. In de meeste scenario-studies gaat men er van uit dat een terugval op WTO-regels zal leiden tot een significante terugval in de handel van agro-voeding.

Andere effecten

De Brexit zal volgens de studie van het ministerie ook een aantal bredere gevolgen voor EU-beleid met zich meenemen. Met het vertrek van het Verenigd Koninkrijk verliest de EU een belangrijke nettobetaler aan het budget. Netto gaat circa 10 miljard euro van Londen naar Brussel. Voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid zou de aderlating om en nabij 3 miljard euro betreffen, mits het beleid en budget ongewijzigd blijven.

Een ander onderwerp is de verdeling van bestaande tariefcontingenten. Op dit moment kent de EU circa 124 tariefquota voor derde landen. Het gaat daarbij vooral om gevoelige landbouwproducten. Ten gevolge van de Brexit moeten de afgesproken tariefquota worden verdeeld tussen de 27 overblijvende EU-lidstaten en het Verenigd Koninkrijk. Op basis van bestaande handelsstromen zijn vooral de tariefquota voor rundvlees, schapenvlees, gevogelte, suiker, rijst, look en zuivel belangrijk.

Politieke verhoudingen

De studie spreekt zich niet uit over de gevolgen van de Brexit voor de politieke verhoudingen binnen de EU. Het is mogelijk dat we een efficiëntere EU krijgen, omdat de Britten zaken niet meer kunnen blokkeren. Maar evenzogoed kan worden gevreesd dat er meer regulering of zelfs protectionisme komt nu het Britse, liberale tegengewicht verdwijnt. EU-commissaris voor landbouw Phil Hogan, een Ier, kreeg bij het Verenigd Koninkrijk veel steun voor meer marktwerking.

J.C.B

Lees ook in Economie

Meer artikelen bekijken