Startpagina Tuin

De tuin blijft een rustpunt, ook in 2018

De afgelopen feestperiode was voor de meesten onder ons een welgekomen rustperiode om samen met familie en vrienden te genieten van de geneugten van het goede leven. Maar ondertussen zitten we opnieuw in een nieuw jaar in die steeds sneller voortjakkerende 21ste eeuw, met zijn internet, sociale media, smartphone, hernieuwbare energie, online winkelen, fake news, drones, klimaatverandering…

Leestijd : 5 min

G elukkig kunnen tuinliefhebbers steeds terecht in de tuin of moestuin voor een stukje authentieke offline ontspanning. Genieten van de schitterende geuren en kleuren van een bloem, het bewerken van een lapje grond, het oogsten van de zelf geteelde groenten, de regelmaat van de seizoenen, het gezang van de vogels, het maaien van het gazon.

De tuin en het klimaat

En toch lijkt ook de tuin, en bij uitbreiding de natuur, niet te ontsnappen aan al die veranderingen. De opmerkzame tuinliefhebber zal allicht opgemerkt hebben dat sommige boomsoorten opvallend lang in blad stonden, het gazon tot diep in de herfst diende gemaaid te worden, dat het gras alweer aan het groeien is, dat sommige onkruidsoorten ook in de winter bloeien en dat het nauwelijks nog vriest. En we weten natuurlijk al langer dat de natuur een eigen willetje heeft en zich niet laat dwingen door kalenders of seizoenen, maar de, vaak kleine, veranderingen in ons klimaat (hogere gemiddelde temperaturen, langere droge periodes, hevige neerslag op korte tijd) maken het de tuinier niet altijd makkelijk. Een goede hulp voor de tuinier die dreigt het noorden kwijt te geraken is om het tuinjaar in te delen aan de hand van de 10 fenologische jaargetijden.

Fenologie is een samentrekking van phaenomen en logos en betekent letterlijk: de leer van de fenomenen of verschijnselen. Deze zijn gebaseerd op waarnemingen van de veranderingen in de natuur zoals het botten van bepaalde boomsoorten, de bloei van bv. het sneeuwklokje of de start van de bladval van een bepaalde boomsoort. Omdat deze natuurverschijnselen sterk afhankelijk zijn van de temperatuur, de daglengte en de neerslag geven fenologische waarnemingen een goed beeld van het verloop van de seizoenen en volgen ze als het ware de kalender van de natuur.

De tien fenologische jaargetijden in vogelvlucht

De voorlente : eind februari tot eind maart start voor tuiniers het nieuwe tuinseizoen met de bloei van de hazelaar en het sneeuwklokje. De voorlente eindigt met de bloei van de krokussen. In deze periode kan onder koud glas reeds een eerste zaai gebeuren van de verschillende slasoorten en naar het einde van deze periode kan men reeds in volle grond plantajuin, sjalot en knoflook poten en een eerste zaai doen van spinazie, kervel, tuinkers, dop- en sluimererwt, radijs, rode biet, raap en peterselie.

De eerste lente : eind maart tot midden april wordt gekenmerkt door de bloei van de Forsythia, de bessenstruiken en de bosanemoontjes en eindigt met de bloei van de paardenbloem. De natuur komt stilaan zichtbaar tot leven en ook de tuinier ontwaakt voorgoed uit zijn winterslaap. In de serre of binnenskamers kunnen tomaten en meloenen gezaaid worden en in de volle grond kan al een heel assortiment groenten gezaaid worden zoals zomerwortel, zomerspinazie, winterprei, warmoes, asperge en zaaiuien. In de siertuin is dit het ideale moment om de voorjaarssnoei uit te voeren en wie schapenweiden wil behandelen tegen leverbot kan nu een bemesting met kalkcyanamide uitvoeren.

Volle lente : v an midden april tot eind mei, met de bloei van de seringen en de peren, barst de drukte in de tuin pas echt los. De natuur bezorgt ons nu met de bloei van sleedoorn, kriekelaar, meidoorn, appelbomen en lijsterbes een eerste mooi boeket van frisse voorjaarsbloemen en geuren. De bomen beginnen stilaan ook wat kleur te krijgen door het uitlopen van de frisse groene blaadjes. In de moestuin kunnen de vroege aardappelrassen de grond in en kunnen zowat alle groenten naar hartelust gezaaid worden. In deze periode zijn de ijsheiligen (12-13-14 mei) een bepalende factor voor de tuinier. Vaak brengen ze een laatste periode van koud weer die gepaard gaat met de laatste nachtvorst. Na de ijsheiligen kunnen ook vorstgevoelige planten zoals tomaat, courgette en komkommer in de volle grond uitgeplant worden en in de siertuin kunnen potten en balkonbakken gevuld worden met geraniums en andere vorstgevoelige zomerbloeiers.

De vroege zomer : d e periode van eind mei tot eind juni start met de bloei van de vlier en wordt verder gekenmerkt door de bloei van de hondsroos, de lekker geurende liguster en de rondvliegende pluimzaden van de populier en eindigt met de bloei van de zomerlinde (de lindebloesems moeten nu geplukt en gedroogd worden om 's winters heerlijke lindethee te kunnen maken). In de moestuin is nu het moment aangebroken voor het poten van de late aardappelen, het planten van winterkolen, herfstprei, en selder, het zaaien van winterwortelen en winterajuin en een laatste zaai van bonen, sla en rode biet. Deze periode wordt op klimatologisch gebied vaak gekenmerkt door de 'schaapscheerders kou ', een sombere, koude periode, die heel af en toe ook nog wat nachtvorst geeft in bepaalde streken en die gepaard gaat met koude noordenwinden. Voor de schapenhouders is dit het goede moment om de schapen te scheren zonder dat de gevoelige huid gaat verbranden door de vroege zomerzon.

Hoogzomer : tussen eind juni en eind juli wanneer de lavendel en de lelies bloeien en de aalbessen en de eerste kersen geplukt kunnen worden, kunnen ook de eerste aardappelen geproefd worden. In de moestuin kan sla en andijvie geplant worden en ook de winterprei kan nu de grond in. In de siertuin vraagt het gazon nu een wekelijkse maaibeurt en ook de hagen kunnen, voor het verstrijken van de langste dag op 21 juni, een eerste keer geschoren worden. Klimatologisch wordt het weer vanaf eind juni veel stabieler. Er is meer kans op langere periodes met mooi zomerweer.

De late zomer : van eind juli tot eind augustus als de heide bloeit, de lijsterbessen rood kleuren en de pruimen rijpen kunnen de uien geoogst worden en kan er nog peterselie, veldsla en spinazie gezaaid worden en groene tomaten kunnen in de volle zon nog narijpen.

Vroege herfst : van begin september tot eind september als de vlierbessen rijp zijn en de rozenbottels beginnen te kleuren kunnen er in de moestuin nog volop verse groentjes geoogst worden. In de siertuin kunnen hagen nog een laatste keer worden geschoren en winterharde bloembollen kunnen vanaf nu de grond in.

Volle herfst : van half september tot eind oktober is de natuur stilaan op zijn retour. De paardenkastanjes springen open, de bomen tooien zich met hun herfstkleuren en vruchten zoals druiven, appel en peer zijn plukrijp. Ook de late aardappelen kunnen gerooid worden. In de moestuin worden de laatste groenten zoals wortel, rode biet en knolselder geoogst en eventueel ingekuild. Vanaf nu is het opletten geblazen voor mogelijke nachtvorst, gevoelige planten worden op het einde van deze periode het best naar binnen gebracht.

Late herfst en winter : respectievelijk van eind oktober tot half december en van half december tot begin februari met de bladval en de vegetatierust van de meeste gewassen is voor de tuinier, nadat hij de tuin winterklaar gemaakt heeft (najaarssnoei en blad ruimen), ook de rustperiode aangebroken. Dat is meteen het ideale moment voor het uitpluizen van zaadcatalogi en om het nieuwe tuinseizoen van 2018 voor te bereiden.

G.B.

Lees ook in Tuin

Het nieuwe moestuinseizoen staat voor de deur

Tuin Door de zachte temperaturen belooft het in 2024 een vroeg seizoen te worden. De enthousiaste moestuinier voelt zich in deze periode zoals een kind in de weken voor Sinterklaas: voorzichtig bladerend door de catalogi van zaadhuizen en tuincentra op zoek naar nieuwigheden en curiosa, hier en daar aankruisend welk ras of soort men in het komende seizoen wel eens wil uit proberen.
Meer artikelen bekijken